ارزشیابی مقایسه‎ای پایداری حشره‎کش‎های دلتامترین و سیفلوترین روی سطوح مختلف در منطقه ایرانشهر - استان سیستان و بلوچستان؛ ۸۴-۱۳۸۳

زمینه: بیماری مالاریا هنوز یکی از مشکلات بهداشتی کشور محسوب می‎شود و مقاومت آنوفل استفنسی یعنی ناقل اصلی بیماری در جنوب شرقی ایران نسبت به حشره‎کش‎های د.د.ت، دیلدرین و مالاتیون در جنوب کشور گزارش گردیده است. این پژوهش به منظور برآورد اثر بقایی حشره‎کش‎های دلتامترین و سیفلوترین انجام شد. مواد و روش‎ها: بعداز حصول اطمینان از عدم آلودگی قبلی مکان های انتخابی به حشره کش، چهار مکان با حشره کش دلتامترین و سیفلوترین به ترتیب به میزان 25 میلی‎گرم در مترمربع و 20 میلی‎گرم در مترمربع سمپاشی شدند. تعداد 22 کونیکال در هریک از سطوح گچی، گلی و چوبی در محل ثابتی از دیوار و سقف نصب شدند. در هر کونیکال تعداد 10 پشه آنوفل استفنسی رها سازی گردید. پس از نیم ساعت تماس، پشه‎های هر کونیکال به لیوان یکبار مصرف انتقال داده شدند و نتایج تست پس از 24 ساعت به تفکیک پشه‎های مرده و زنده ثبت گردید. تست‎های بیوسی از 5 روز پس از سمپاشی شروع و هر 15 روز یکبار تکرار گردید و تا زمانی که نسبت مرگ و میر به 65-60 درصد رسید ادامه یافت. یافته ها: میزان پایداری فرمولاسیون پودر و تابل حشره‎کش دلتامترین 5 درصد به میزان 25 میلی‎گرم ماده مؤثر در مترمربع حداکثر 3 ماه بوده و پس از آن از اثر ابقایی این حشره‎کش روی سطوح جاذب و غیر جاذب کاسته می‎شد. اثر ابقایی حشره‎کش سیفلوترین 10 درصد به میزان 20 میلی‎گرم در مترمربع روی سطوح جاذب و غیر جاذب در شرایط کلیمایی استان سیستان و بلوچستان 5/2 ماه برآورد گردید و سپس از میزان ابقایی بطور قابل ملاحظه کاسته می‎شد. مکان‎های سمپاشی شده با دلتامترین، اختلاف نسبت مرگ و میر آنوفل استفنسی در سطوح جاذب (گچی و گلی) و غیر جاذب (چوبی) معنی‎دار نبود (05/0p>). در مکان‎های سمپاشی شده با حشره‎کش سیفلوترین نیز اختلاف موجود در سطوح جاذب (گچی و گلی) و غیر جاذب (چوبی) معنی‎دار نبوده ولی بین نسبت مرگ و میر در سطوح گچی و گلی اختلاف معنی‎دار وجود داشت (007/0=p). همچنین از نظر اثر ابقایی حشره‎کش‎های دلتامترین و سیفلوترین اختلاف چشمگیری موجود بود (0001/0p<). نتیجه گیری: هر دو حشره‎کش دلتامترین و سیفلوترین اثر ابقایی مناسبی روی هر دو نوع سطوح جاذب و غیر جاذب دارند، با این وجود دلتامترین کارآیی بهتری در طی دوره انتقال مالاریا نسبت به سیفلوترین نشان داد.